Polańska, Aurelia. Praca dyplomowa nauką i sztuką

Aurelia Polańska jest profesorem nauk ekonomicznych w zakresie zarządzania, obecnie dyrektorem Instytutu Badań Naukowych Wyższej Szkoły Administracji i Biznesu im. E. Kwiatkowskiego w Gdyni. W wydanej w 2012 r. książce pt. „Praca dyplomowa nauką i sztuką”, na niecałych 50 stronach tekstu, autorka porusza zaskakująco dogłębnie problem fachowego i uczciwego sposobu pisania pracy dyplomowej. Przez pracę dyplomową jest tutaj rozumiana zarówno praca licencjacka jak i praca magisterska.

Już we wstępie prof. Polańska stawia nieco kontrowersyjną tezę, że praca dyplomowa może być również sztuką o ile jest przygotowana samodzielnie przez studenta: „dobrze zorganizowana nauka studenta wymaga wykonania szeregu zadań dla przygotowania pracy dyplomowej. Te zadania wykonuje student samodzielnie i indywidualnie. Sam podejmuje decyzję o wyborze tematu i ją uzasadnia. Sam organizuje swój warsztat pracy umysłowej i ustala zakres oraz metody analizy faktów. Jest zobowiązany do sformułowania własnej oceny analizowanych faktów. Sam pisze tekst obrazujący uzyskane wyniki. Te zadania wymagają samodzielnej myśli twórczej, dlatego uprawnione jest nazywanie pracy dyplomanta sztuką. Prawidłowo napisana praca dyplomowa jest indywidualnym i niepowtarzalnym odkryciem autora opracowania” (s. 7).

W rozdziale pierwszym autorka porusza tematykę, która zazwyczaj nie jest prezentowana w tego typu opracowaniach. Prof. Polańska przybliża w nim zagadnienie samodzielnego rozwoju umiejętności przez studentów w kilku wymiarach, tak aby mogli odnaleźć się w pracy zarobkowej (ciekawy jest przykład 3 typów postaw wśród ludzi: nowatora, konserwatysty i osoby niezaradnej). Metody tej pracy nad sobą obrazują trzy koncepcje: (1) prof. Pipera (triada edukacyjna: praca nad osobowością, pozyskiwanie wiedzy fachowej i specjalistycznej obok wiedzy uniwersalnej, praca nad umiejętnościami interpersonalnymi), (2) podręcznikowa (umiejętności fachowe, interpersonalne i twórcze), (3) Deklaracja Bolońska (najbardziej wyeksponowana jest konieczność nauczenia się współpracy z innymi, są to tzw. kompetencje społeczne; oprócz nich student powinien kształtować także kwalifikacje zawodowe i fachowe).

Wykształcenie w sobie przez studenta różnego rodzaju kompetencji nie pozostaje bez związku z pracą dyplomową, którą on pisze. Według autorki samodzielna i twórcza praca nad dyplomem daje studentowi szansę zdobycia wiedzy fachowej i specjalistycznej oraz umiejętności komunikacyjnych, umożliwia rozwijanie własnej osobowości, postaw i wartości, które znajdą akceptację w społeczeństwie.

W kolejnych rozdziałach prof. Polańska: omawia trudności na drodze do napisania pracy dyplomowej, wymogi stawiane takim pracom aby zostały pozytywnie ocenione (wymienia i opisuje trzy główne wymagania), przedstawia powody wprowadzenia studiów dwustopniowych, opisuje metody wyboru tematu pracy i sposób opracowania planu jego realizacji wraz ze sposobem wykonania następujących po sobie zadań, aż wreszcie przybliża kryteria oceny pracy dyplomowej i organizację egzaminu.

Zakończenie jest na tyle optymistyczne dla studenta pracującego w pocie czoła nad napisaniem własnej pracy dyplomowej, że warto przytoczyć jego fragment: „celem tego zakończenia jest przedstawienie kilku uwag uzasadniających tezę, że fachowa i uczciwa praca edukacyjna studenta nie tylko da mu wiele satysfakcji i szacunku ze strony innych ludzi. Taka praca daje także korzyści finansowe, jest opłacalna. Trzeba podważyć błąd potocznej opinii, że uczciwa i fachowa praca się nie opłaca, że skazuje człowieka na biedę. Fałszywa jest także opinia, że trzeba ukraść pierwszy milion, aby potem z pracy osiągnąć dobrobyt. Wiara w takie stereotypy może zniechęcać studentów do starań o zastosowanie racjonalnych zasad studiowania. Dlatego trzeba ją odrzucić” (s. 47).

Po książkę „Praca dyplomowa nauką i sztuką” nie warto sięgać jeśli szukasz odpowiedzi na pytanie z serii: jaka wielkość czcionki w tabeli? Jak rozplanować stronę tytułową? Jak zrobić przypis? Jej funkcją jest raczej przybliżenie warsztatu młodego naukowca, który chce dobrze zrozumieć co robi, po co, w jaki sposób zostanie to ocenione i dlaczego właśnie tak a nie inaczej. W ten sposób zyskuje on wiedzę nie tylko z zakresu pisania pracy dyplomowej, ale także sensu podejmowania studiów wyższych. Niewątpliwą wartość użytkową ma część książki dotycząca zbierania i analizy materiału.

Język poradnika jest przystępny, a struktura przejrzysta. Dostrzec można duże doświadczenie autorki z zakresu pisania tekstów.

Książka dostępna nieodpłatnie online na stronie Wyższej Szkoły Administracji i Biznesu (Zasoby cyfrowe).